W marcu 2017 roku naukowcy z Instytutu Archeologii UJ rozpoczęli kolejny sezon badawczy w Egipcie, na stanowisku Tell el-Murra, zlokalizowanym we wschodniej części Delty Nilu.

Więcej o nauce?! Dołącz do profilu strony. www NAUKA.uj.edu.pl na Facebooku 

Dzieje tego obszaru sprzed 5000-6000 lat należą do słabo poznanych. Wcześniejsze wnioski naukowców pokazywały, że decydującą rolę w powstaniu państwa egipskiego odegrali tylko mieszkańcy Doliny Nilu. Obecnie jednak przyjmuje się, że również ludność Delty miała znaczący udział w procesach państwotwórczych. Wiadomo, że Delta była wówczas bardzo gęsto zasiedlona, a wiele ośrodków znanych z okresu historycznego swoimi początkami sięgało czasów przed powstaniem państwa egipskiego. Położenie geograficzne Delty oraz żyzna ziemia tworzyły w tym miejscu idealne warunki do rozwoju osadnictwa. Ważną rolę odgrywał  też handel dalekosiężny, zwłaszcza z terenami Lewantu (dzisiejsze tereny Jordanii, Izraela, Syrii).

Ciekawe? Przeczytaj także: Bezwzględność i propaganda. Jak budować swój wizerunek polityczny?

Poszukiwanie wiedzy

Wiele jednak zagadnień związanych z dziejami Delty nadal pozostaje niejasnych. Dla współczesnej egiptologii istotne jest na przykład określenie wzajemnych relacji pomiędzy poszczególnymi ośrodkami oraz zarysowanie charakteru zmian zachodzących w obrębie poszczególnych osad na przestrzeni czasu.

Odpowiedzi na te wszystkie pytania poszukują krakowscy archeolodzy po kierunkiem dr. Mariusza Juchy (Instytut Archeologii UJ). „Badania w Tell el-Murra w tym roku koncentrują się głównie na osadzie z początku III tys. p.n.e. Odsłaniane są budynki z okresu wczesnodynastycznego oraz z okresu Starego Państwa wykonane z cegły suszonej” - informuje Grzegorz Bąk-Pryc (Instytut Archeologii UJ), kierownik prac terenowych. Wśród licznych, dotychczas odkrytych pozostałości przeważają założenia, w których znajdowały się liczne paleniska oraz miejsca do przygotowywania żywności. O funkcji tej części osady świadczą znajdowane tutaj naczynia ceramiczne, kamienne oraz krzemienne. W rekonstrukcji życia codziennego mieszkańców osady w Tell el-Murra pomagają również analizy kości zwierzęcych oraz makroszczątków roślinnych pozyskanych z badanych budowli. „Nadal niejasna jest rola osady na tle pozostałych stanowisk zlokalizowanych w tej części Delty. Trzeba wyraźnie podkreślić, że pomimo podobieństw do znalezisk ze stanowisk sąsiednich, istnieją również między nimi różnice. Mogą one wynikać z odmiennego statusu społecznego mieszkańców poszczególnych stanowisk lub odmiennych tradycji przyniesionych na te obszary przez ludność napływającą z południa. Na te pytania wciąż poszukujemy odpowiedzi”  - dodaje krakowski archeolog. 

Ciekawe? Przeczytaj również: Starożytne Nea Pafos odsłania swe oblicze

Opuszczona osada

Tell el-Murra to niewielkie wzniesienie otoczone polami uprawnymi, dodatkowo poprzecinanymi systemem kanałów irygacyjnych. Prace badawcze na stanowisku rozpoczęły się w 2008 roku. Dotychczasowe wyniki badań umożliwiły datowanie stanowiska na okres od około 3500 p.n.e. do ok. 2200 p.n.e. Najstarsza osada założona została w okresie predynastycznym (ok. 3500 p.n.e.) przez ludność należącą do rozwijającej się w północnej części Egiptu kultury dolnoegipskiej. Był to okres poprzedzający pojawienie się na tym obszarze przedstawicieli rozwijającej się wówczas na południu Egiptu kultury Nagada. Wraz z ich powolną ekspansją w kierunku Delty a następnie asymilacją z miejscową ludnością, wkrótce cały Egipt został objęty jedną tradycją kulturową.     

Niewątpliwie rozkwit osady w Tell el-Murra przypada na czasy bezpośrednio przed powstaniem państwa egipskiego. Na początku III tys. p.n.e. część południowo-zachodnią tej osady zajęło cmentarzysko. Około 2200 p.n.e. osada została całkowicie opuszczona, a dotychczasowe badania nie dostarczyły materiału z późniejszych czasów. Nadal nieznane są przyczyny porzucenia osady pod koniec okresu Starego Państwa. Badaczy szczególnie interesują okoliczności powolnego upadku wielu podobnych ośrodków. Pozyskanie takich informacji da dodatkowy napęd analizom powstawania i rozwoju dawnego Egiptu.

Badania archeologiczne w Tell el-Murra są kolejnym projektem realizowanym we wschodniej części Delty Nilu przez pracowników i doktorantów Instytutu Archeologii UJ. Istotne w tych analizach są  relacje z innymi dużymi ośrodkami administracyjnymi funkcjonującymi w pobliżu, w tym przede wszystkim Tell el-Farcha, gdzie prace badawcze są również prowadzone przez Instytut Archeologii UJ.

Więcej o badaniach: www.murra.pl
O dotychczasowych odkryciach można również przeczytać na: www.egiptologia.pl