Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Jak pokochać szkołę? Tekst na 1. września

Jak pokochać szkołę? Tekst na 1. września

To nauczyciele winni wykonać pierwszy krok do nawiązania takiej relacji z uczniami, by lekcje nie stały się czasem straconym. Podpowiedzią dla nich może być 12 zasad skutecznej edukacji.

Polska szkoła ma dwa oblicza. Dostrzec można wytężone wysiłki, by uczynić ją bardziej nowoczesną. Zachęca się nauczycieli do szerszego wykorzystania technologii, którymi uczniowie posługują się na co dzień: komputerów, tabletów i smartfonów, nieustannie podpiętych do globalnej sieci. W takim podejściu belfer ma pełnić raczej funkcję przewodnika niż źródła wiedzy. Ale okazuje się też, że często dzisiejsza szkoła niewiele odbiega od tej sprzed lat. We współczesnej edukacji, ale także tej, jaką pamiętam ze swoich szkolnych lat, nauczyciel zamiast uczyć, daje uczniom materiał do samodzielnej nauki – mówi dr Przemysław Bąbel z Instytutu Psychologii UJ. Tymczasem skuteczna edukacja doprowadza do zapamiętania nowych informacji i ułatwia ich późniejsze przypominanie. Jako modelowy przykład takiego właśnie nauczania, podaje on Centrum Nauki Kopernik w Warszawie czy Ogród Doświadczeń im. Lema w Krakowie.

Za katastrofalny błąd dr Bąbel uważa odejście od koncepcji szkoły jako jednostki wychowawczej. Uczniowie spędzają w niej wiele godzin dziennie, w okresie w którym kształtują się ich wzorce zachowań. Skutecznych metod wychowawczych powinna dostarczyć nauczycielom współczesna psychologia behawioralna. Wzmacniajmy, nagradzajmy pożądane zachowania uczniów, nawet najdrobniejsze, zamiast karać te niepożądane – apeluje dr Bąbel.

Skuteczna edukacja, dobry nauczyciel

Dr Przemysław Bąbel przedstawia również  zasady skutecznej współpracy nauczyciela z uczniami, które rozwija w napisanej wspólnie z Marzeną Wiśniak książce „Dwanaście zasad skutecznej edukacji" (GWP, 2014). Czy można je także dostrzec w pracy nauczycieli naszych szkół?

1. Kieruj uwagę uczniów na to, co chcesz, żeby zapamiętali
Uwagę uczniów przykuwają te informacje, które się wyróżniają. Obraz silniej działa niż słowo. Tylko informacje, na które zwróciliśmy uwagę trafiają z pamięci sensorycznej do pamięci krótkotrwałej.

2. Ograniczaj liczbę przekazywanych informacji, grupuj je w kategorie
Pojemność pamięci krótkotrwałej jest ograniczona, a tylko te informacje, które do niej trafiły mogą przejść do pamięci długotrwałej. Aby zwiększyć pojemność pamięći krótkotrwałej, należy grupować przekazywane informacje, kategoryzować je.

3. Powtarzaj, powtarzaj i jeszcze raz powtarzaj
Informacje, na które uczeń zwrócił uwagę, są mu dostępne w pamięci krótkotrwałej jedynie przez krótki czas – około 20 sekund. Aby przedłużyć ich dostępność, należy powtarzać. Powtarzanie jest też jedną z metod przenoszenia informacji z pamięci krótkotrwałej do pamięci długotrwałej.

4. Odnoś nowe informacje do wiedzy uczniów
Aby lepiej zapamiętać, zdobywaną wiedzę trzeba zrozumieć. Pomaga w tym jej powiązanie z informacjami, które uczeń już posiada. Pomaga to nie tylko lepiej zapamiętać, ale również przywołać nowo zdobytą wiedzę.

5. Najważniejsze informacje podawaj na początku lekcji
Zasoby uwagi uczniów są ograniczone. Największe są naturalnie na początku lekcji, dlatego też wówczas najlepiej jest przekazywać najbardziej istotne informacje. Przede wszystkim jednak, to, co znajduje się na początku jest łatwiej zapamiętać i pozostaje w pamięci na dłużej.

6. Angażuj wyobraźnię uczniów
Aby zwiększyć efektywność nauczania, należy zachęcać uczniów do wykorzystywania technik ułatwiających zapamiętywanie. Wiele z nich angażuje wyobraźnię. Dzięki temu informacje zostaną zapamiętane nie tylko w kodzie werbalnym, ale również wizualnym, który bardziej sprzyja zapamiętywaniu. W efekcie ta sama informacja jest zapisywana dwukrotnie, a zatem nawet jeśli jeden ze śladów pamięciowych okaże się niedostępny, można dotrzeć do drugiego, zapisanego w innym kodzie

7. Spraw, by uczniowie dostrzegali znaczenie nowej wiedzy dla nich samych
Kolejnym kluczem do skutecznej edukacji jest odnoszenie zdobywanej wiedzy do osoby ucznia. Zdecydowanie łatwiej jest nam bowiem zapamiętać to, co związane jest bezpośrednio z nami, niż to co jest odległe.

8. Stwarzaj okazje, by uczniowie nabywali wiedzę przez doświadczenie
Uczenie przez doświadczenie jest skuteczne. Wynika to z faktu, że lepiej zapamiętujemy wiedzę, którą sami wygenerowaliśmy. Zazwyczaj lepiej też taką wiedzę rozumiemy, co dodatkowo sprzyja zapamiętywaniu.

9. Wzbudzaj pozytywne emocje uczniów
Emocje to akumulator pamięci. Zbyt niski ich poziom powoduje znużenie, a zbyt wysoki – trudności w koncentracji uwagi. Dlatego zapamiętywaniu sprzyja średni poziom emocji. Równie ważne by były one pozytywne.

10. Pamiętaj, że przerwy też służą nauce
Zasoby uwagi i pamięci są ograniczone. Mózg potrzebuje odpoczynku, który pomaga w dalszej koncentracji oraz poukładaniu zdobytej wiedzy. Ważny w procesie uczenia się jest również sen. W jego czasie zdobyta wiedza zostaje skonsolidowana, co jest warunkiem jej zapamiętania.

11. Dostarczaj uczniom wskazówek do wydobywania informacji
Wskazówki do wydobywania informacji to bodźce, które ułatwiają ich przywoływanie z pamięci. Takimi wskazówkami może być kontekst, w którym nabywane są nowe informacje, emocje towarzyszące zdobywaniu wiedzy, ale i specyficzne elementy, wykorzystywane w technikach wspomagania pamięci, na przykład pierwsze litery zapamiętywanych wyrazów, które tworzą słowa o określonym znaczeniu (akronimy) lub od których zaczynają się kolejne wyrazy w zdaniu (akrostychy).

12. Nagradzaj wysiłki uczniów
Lepiej na uczniów działa nagradzanie ich postępów, niż karanie za ich braki. Nie chodzi tu o „płacenie" uczniom, ale o komunikowanie im gestem czy słowem, że świetnie im idzie, że są na właściwej drodze.

Polecamy również
Pokojowa Nagroda Nobla 2023 dla Narges Mohammadi

Pokojowa Nagroda Nobla 2023 dla Narges Mohammadi

Nagroda Nobla za modyfikację cząsteczki mRNA

Nagroda Nobla za modyfikację cząsteczki mRNA

Kolejna Noc Naukowców w Uniwersytecie Jagiellońskim za nami!

Kolejna Noc Naukowców w Uniwersytecie Jagiellońskim za nami!

Państwo, które działa. O fińskich politykach publicznych

Państwo, które działa. O fińskich politykach publicznych