Aktualności - Nauka - Uniwersytet Jagielloński

Żywnościowe konstelacje [grafika interaktywna]

Współczesne gospodarki i kultury jedzenia cechują się niespotykaną obfitością, różnorodnością i technologicznym zaawansowaniem. Jednocześnie jednak, w sytuacji szerokiego wyboru, raz po raz doświadczamy niepokojów i obaw związanych z codzienną dietą. Jaką rolę odgrywają obawy żywieniowe w stosowaniu niekonwencjonalnych, alternatywnych i nieformalnych kanałów zaopatrywania się w jedzenie? Na te i inne pytania odpowiada projekt dr Ewy Kopczyńskiej i Aleksandry Migalskiej z Instytutu Socjologii UJ.

Czym są Żywnościowe konstelacje?

Żywnościowe konstelacje są narzędziem eksploracji danych, służą inspiracji oraz przedstawieniu obszaru i podejścia badawczego. Systematyczna analiza wyników badań znajduje się w książce pt. Jedzenie i inne rzeczy. Antropologia zmiany w systemach żywnościowych (2021) i w innych publikacjach powstałych w ramach projektu.

Dlaczego konstelacje?

Porządki żywnościowe to złożona sieć elementów: ludzi, obiektów materialnych, idei i miejsc. Każdy z tych nich ma wpływ na postrzeganie żywności, na dostęp do niej, na codzienne jedzeniowe praktyki. Te elementy wpływają nie tylko na konsumentów, ale i na siebie nawzajem, modyfikując wzajemnie swoje oddziaływania. Dlatego warto widzieć je w powiązaniu, jako złożenia kształtujące nasze środowiska jedzeniowe, a nie jako izolowane, odrębne przedmioty, wartości czy nawyki.

Jak czytać mapy?

Żywnościowe konstelacje to wizualna interpretacja tezy o sieciowej naturze jedzenia. Za pomocą relacji przestrzennych przełożyliśmy związki i oddziaływania między elementami na pozycje na mapie. Siła przyciągania na płaszczyźnie mapy świadczy o tym, jak często poszczególne elementy współpracują ze sobą w systemach żywnościowych: zależą od siebie, wzmacniają się, towarzyszą sobie. Na każdej z map zaznaczyliśmy najbardziej trwałe i charakterystyczne dla danego świata skupiska elementów, ale mapy pozwalają też na samodzielną eksplorację i tropienie mniej lub bardziej oczywistych powiązań.

Trzy przedstawione mapy obrazują aktorów i ich związki w trzech różnych środowiskach jedzeniowych, skupionych na odmiennych wyzwaniach współczesnych systemów żywnościowych.

Pierwszy z nich to świat pomocy żywnościowej, koordynowanej przez jeden z polskich banków żywności. Odpowiada on na problem ograniczonego dostępu do jedzenia przy jednoczesnej, globalnej nadprodukcji żywności.
Na kolejnej mapie przedstawiamy sieć producentów, pośredników i konsumentów lokalnej, naturalnej, ekologicznej żywności. To sieć tzw. krótkich łańcuchów dystrybucji żywności, której węzłami są kooperatywa spożywcza i lokalne targowisko.
Trzecia mapa opowiada o roślinnej rewolucji: o lokalnej sieci wegańskich producentów, kawiarni, sklepików i ich klientów, dla których wykluczanie produktów odzwierzęcych jest narzędziem społecznej i dietetycznej zmiany.

Wizualizacja oparta została na analizie treści wywiadów jakościowych, przeprowadzonych z osobami uczestniczącymi w trzech sieciach. Związki pomiędzy elementami sieci wyprowadzone zostały z współwystępowania tych elementów w narracji badanych i uzupełnione interpretacją jakościową.

-----------------------------
Zespół i finansowanie

Żywnościowe konstelacje są efektem współpracy zespołu:

Ewa Kopczyńska i Aleksandra Migalska – pomysł, koncepcja teoretyczna, opracowanie danych, teksty

Realizacja: Rzeczyobrazkowe
- David Sypniewski - koncepcja wizualizacji i kodowanie interakcji
- Mateusz Kaniewski - współpraca merytoryczna
- Aleksandra Dzieżyc - projekt graficzny

Wizualizacja powstała w ramach projektu Znaczenie obaw żywieniowych w alternatywnych strategiach zaopatrzenia w żywność gospodarstw domowych, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (UMO-2017/25/B/HS6/00617).

Etykiety:

Data opublikowania 21/03/2022

Polecamy również