Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

COP24 - szczyt szczytów

COP24 - szczyt szczytów

Dzisiaj, 14 grudnia, kończy się trwający od 2 grudnia szczyt klimatyczny. Poprzedni odbywał się w Paryżu – obecny trwa w stolicy województwa śląskiego, Katowicach. O komentarz w sprawie zmian klimatycznych, które dzieją się na naszych oczach, poprosiliśmy dr hab. Agnieszkę Wypych z Zakładu Klimatologii Wydziału Geografii i Geologii UJ.

Obserwowane zmiany klimatu Ziemi są obecnie jednym z najważniejszych wyzwań zarówno naukowych, jak i społeczno-gospodarczych. Liczne międzynarodowe zespoły ekspertów, władze administracyjne, organizacje społeczne i środowiskowe podkreślają ich wagę na tle zmian globalnych środowiska, stawiając mitygację i adaptację do zmian klimatu na czele działań podejmowanych w celu zrównoważonego rozwoju.   

Zmienność, czyli krótkotrwałe wahania, to immanentna cecha warunków klimatycznych. Wyniki pomiarów instrumentalnych, prowadzonych na Ziemi od XVIII w. oraz obejmujące okresy wcześniejsze, rekonstrukcje klimatu na podstawie informacji pochodzących z różnych danych pośrednich, wyraźnie pokazują, że klimat podlegał w przeszłości znacznym wahaniom. Zmiany te jednakże zachodziły bardzo wolno (maksymalnie do kilku dziesiątych stopnia Celsjusza na 100 lat). Jako ich przyczyny wymieniane są zachodzące naturalnie zmiany w promieniowaniu słonecznym, parametrach orbity ziemskiej (tzw. cykle Milankoviča), czy w mniejszym stopniu intensywność wulkaniczna.

Wzrost aktywności człowieka spowodował, iż do wymienionych czynników dołączyć należy działalność antropogeniczną, odznaczającą się znaczną dynamiką intensywności. Obserwowane obecnie zmiany klimatu są wypadkową wszystkich wspomnianych czynników. W efekcie wzrost globalnej temperatury na Ziemi od początku XX wieku szacuje się na 1,1°C, zaś lokalnie zwłaszcza w obszarach zurbanizowanych i przemysłowych na powyżej 2°C.

Zagadnienie w skrócie określane mianem globalnego ocieplenia przybiera różne oblicza w zależności od źródła przekazu informacji, nieco innym głosem mówią bowiem naukowcy, ekonomiści, czy politycy, co dodatkowo poddawane bywa medialnej modyfikacji. Bezdyskusyjnym pozostaje jednak fakt, że obserwowany wzrost temperatury powietrza ma zasięg globalny, co pociąga za sobą dalsze konsekwencje. System klimatyczny buduje bowiem zespół procesów wzajemnie ze sobą powiązanych, będących w ścisłych relacjach także z innymi elementami środowiska. Wzrost temperatury powietrza, będący wynikiem wymuszenia radiacyjnego (ang. radiative forcing), czyli zmiany bilansu promieniowania, wiąże się ze wzrostem ilości energii w atmosferze, który tłumaczy między innymi większą częstość i intensywność zjawisk ekstremalnych. Wyższa temperatura powietrza skutkuje także zmianami w przebiegu cyklu hydrologicznego (naturalny obieg wody na Ziemi) co wywołuje dalsze konsekwencje środowiskowe. Z klimatycznego punktu widzenia wspomniany przyrost temperatury to wartość budząca niepokój, gdyż w przypadku utrzymania się takiego trendu przez kolejne 100 lat zmiany środowiskowe spowodowane globalnym ociepleniem byłyby katastrofalne w skutkach (topnienie pokrywy lodowej, podniesienie się poziomu mórz, zmiany zasięgu stref klimatycznych i roślinnych, itp.).         

Biorąc pod uwagę opisane powiązania, nie jest zaskoczeniem, że troska o utrzymanie warunków klimatycznych w równowadze jest w obszarze aktywności różnych grup interesariuszy. Działania zmierzające do ograniczenia wpływu człowieka na zmieniający się klimat są podejmowane na skalę globalną od zaledwie kilku dekad, gdy zaobserwowano zanikanie warstwy ozonowej i intensyfikację efektu cieplarnianego spowodowanego wzrostem koncentracji w atmosferze gazów cieplarnianych, w tym w szczególności CO2 (jego zawartość w atmosferze sięga obecnie – listopad 2018 – 408 ppm i stale rośnie). Powołany do życia przez Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNEP) w 1988 roku Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu (IPCC) dostarcza co kilka lat w postaci swoich raportów naukowe informacje na temat zmian klimatu oraz ich prognozowanych skutków. Równolegle do działań IPCC organizowanych jest szereg spotkań mających na celu opracowanie międzynarodowej polityki ograniczającej intensywność antropogenicznego wpływu na klimat.

Począwszy od 1992 roku (tzw. Szczyt Ziemi w Rio de Janeiro) odbywają się Konferencje Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (COP UNFCCC). Za najbardziej istotne porozumienie dotyczące ograniczenia emisji gazów cieplarnianych uznawany jest podpisany w 1997 roku protokół z Kioto zawierający zalecane redukcje emisji (zapisy zaktualizowane w 2012 roku podczas COP18) oraz porozumienie paryskie z 2015 roku. Zapisy ustalone w Paryżu zakładają ograniczenie do 2100 roku globalnego ocieplenia – w porównaniu z czasami przedprzemysłowymi – do poziomu nieprzekraczającego 2°C, przy czym dążyć należy do uzyskania limitu wzrostu temperatury na poziomie 1,5°C. Celem odbywającego się obecnie (grudzień 2018) w Katowicach spotkania COP24 jest wypracowanie decyzji, które pozwolą wprowadzenie w życie porozumienia paryskiego. Najnowszy dokument IPCC – raport specjalny (SR 15, październik 2018) – opisuje skutki środowiskowe globalnego ocieplenia o intensywności 1,5°C związane z określonymi scenariuszami emisji gazów cieplarnianych.

Informuje także, że sugerowane 1,5°C jest prognozowane do osiągnięcia w 2040 roku. Intencją uczestników Konferencji powinna być zatem intensyfikacja działań zmierzających do ograniczenia produkcji. Niestety jednak z uwagi na brak ratyfikacji porozumień przez największe gospodarki świata, w tym m.in. USA, coraz częściej zadawane jest pytanie o sens działań podejmowanych w krajach o znacznie mniejszym znaczeniu gospodarczym. Czy jest ono zasadne? Próba odpowiedzi na to pytanie to osobny temat, pakiet argumentów jest bowiem dość obszerny. Najkrócej: jakiekolwiek działania, które podejmujemy dla ochrony atmosfery globalnej w pierwszej kolejności poprawiają jej stan w najbliższym naszym otoczeniu.

dr hab. Anna Wypych

------------------------------------

Ciekawe? Zobacz także:

Jak pogoda w kosmosie zmienia nasz świat? 

Skąd naukowcy wiedzą, jaki był klimat przed tysiącami lat? 

Zmiany klimaty tworzą nowe wyspy

 

Polecamy również
Pokojowa Nagroda Nobla 2023 dla Narges Mohammadi

Pokojowa Nagroda Nobla 2023 dla Narges Mohammadi

Nagroda Nobla za modyfikację cząsteczki mRNA

Nagroda Nobla za modyfikację cząsteczki mRNA

Kolejna Noc Naukowców w Uniwersytecie Jagiellońskim za nami!

Kolejna Noc Naukowców w Uniwersytecie Jagiellońskim za nami!

Państwo, które działa. O fińskich politykach publicznych

Państwo, które działa. O fińskich politykach publicznych