Na oddziałach neonatologicznych nie brak jest noworodków ważących ledwie kilkaset gram. Postęp medycyny umożliwia przeżycie tak małych dzieci. Sprawia równocześnie, że musimy się wciąż mierzyć z nowymi wyzwaniami intensywnej terapii wcześnie urodzonych maluchów.

Więcej o nauce?! Dołącz do profilu strony. www NAUKA.uj.edu.pl na Facebooku 

Dzieci takie poddane być muszą różnym zabiegom, które mocno ingerują w ich organizm. W efekcie narażone są na zakażenia, które stały się prawdziwym wyzwaniem szpitali dziecięcych. Jednym z największych problemów, z jakimi muszą zmagać się lekarze jest sepsa, która szczególnie zagraża wcześniakom.

– Mamy podstawy sądzić, że układ odpornościowy u najmłodszych wcześniaków nie jest w pełni rozwinięty. Prawdopodobnie stąd właśnie dzieci te są tak bardzo wrażliwe na zakażenia. Chorują one nie tylko częściej, ale i ciężej od urodzonych później. W naszych badaniach chcemy się dowiedzieć, które elementy ich układu odpornościowego szczególnie słabo funkcjonują. – tłumaczy dr hab. Przemko Kwinta, kierownik Katedry Pediatrii i Kliniki Chorób Dzieci Collegium Medicum UJ.

Ciekawe? Przeczytaj także: Cafe Nauka Extra. Filmy ze spotkania o szczepieniach

Układ odpornościowy człowieka stanowią zasadniczo: odporność wrodzona i nabyta. – Nie ma wątpliwości, że odporność nabyta gorzej funkcjonuje u dzieci urodzonych przedwcześnie. Natomiast odporność wrodzona nie została dotąd zbyt dobrze poznana. Wiemy na jej temat coraz więcej, ale nadal wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi – komentuje prof. Kwinta. Ta dziedzina immunologii, która szczególnie rozwinęła się w ostatnich dziesięciu latach, jest przedmiotem zainteresowania wielu wiodących zespołów naukowych na całym świecie. Odkryto między innymi, że wchodzące w skład jej arsenału komórki mogą pełnić również funkcje nie związane bezpośrednio z odpornością, na przykład wspomagać tworzenie naczyń krwionośnych czy też regulować rozwój miażdżycy.

– Głównym celem naszego projektu było sprawdzenie jak funkcjonuje odporność wrodzona, a przede wszystkim jej nowo odkryte elementy, takie jak inflamasomy, limfocyty IRA-B czy monocyty ze swoistymi markerami, np. PD-1, które związane są z programowaną śmiercią komórki (czyli apoptozą – naturalnym procesem obumieraniem niektórych komórek, np. uszkodzonych, dla lepszego funkcjonowania całego organizmu – przyp. red.). Chcieliśmy sprawdzić, czy u wcześniaków komórki te występują, a jeśli tak, to  jaka jest ich aktywność – opowiada prof. Kwinta.

Jednym z celów krakowskiego zespołu było zbadanie, czy dzieci, które mają gorzej funkcjonujący układ odporności wrodzonej nie chorują ciężej i częściej. Wyniki nie pozostawiają wątpliwości: odporność wrodzona u najmniejszych dzieci jest jeszcze słaba i nie funkcjonuje tak, jak powinna. Dzieci o słabiej rozwiniętej odporności wrodzonej częściej narażone są na infekcje w czasie pobytu w szpitalu i chorują ciężej. – Głównym czynnikiem zagrożenia była dojrzałość dziecka, czyli długość ciąży. – komentuje szef zespołu – Masa ciała w chwili urodzenia miała tu zdecydowanie mniejsze znaczenie. Wynika to z faktu, że sama masa ciała nie jest dobrym wyznacznikiem ogólnego stopnia rozwoju dziecka.

Kolejnym krokiem, który chcą podjąć krakowscy naukowcy jest sprawdzenie, czy otrzymane wyniki można wykorzystać w diagnozowaniu innych grup wiekowych. Wiadomo, że u dorosłych wrodzona odporność działa gorzej w sytuacjach stresowych, po wypadkach czy ciężkich urazach. Otwarte pozostaje zaś pytanie, czy tak samo jest u dzieci po urazach i różnego rodzaju zabiegach. Prof. Kwinta ma nadzieję, że wyniki tych badań nie tylko przyczynią się do lepszego zrozumienia mechanizmów rozwoju i działania odporności wrodzonej, ale pozwolą na opracowanie metod jego wspomagania.

Ciekawe? Przeczytaj także: "Bo głos nauki musi być bardziej donośny" - rozmowa z prof. Maciejem Małeckim, dziekanem Wydziału Lekarskiego UJ CM

Wybrane publikacje:

• Zasada M., Rutkowska-Zapała M., Lenart M., Kwinta P. The role of IRA B cells in selected inflammatory processes Postepy Hig Med Dosw 2016; 70: 194-199 ICID: 1197370
• Kwinta P., Zasada M., Lenart M., Rutkowska-Zapała M., Pietrzyk J.J., Siedlar M. Evaluation of the relationship between monocyte numbers and functions and the risk of late-onset sepsis in preterm infants. JNPM 2014; 7; DOI: 10.3233/NPM-149900