Mikroskopijne niesporczaki, a właściwie badania nad nimi, okazały się na tyle istotne, że przyczyniły się do przyznania Piotrowi Gąsiorkowi z Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UJ nagrody Diamentowego Grantu.

Więcej o nauce?! Dołącz do profilu strony. www NAUKA.uj.edu.pl na Facebooku 

Diamentowy Grant to prestiżowe wyróżnienie dla wybitnych studentów, którzy planują rozwijać swą karierę naukową. Każdego roku stypendium otrzymuje około sto osób z całej Polski. Tegorocznym laureatem tego prestiżowego wyróżnienia jest też Piotr Gąsiorek student V roku biologii na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UJ.

Młody badacz, z którym mieliśmy okazję rozmawiać, interesuje się wszystkimi dziedzinami klasycznej zoologii – od morfologii, przez zoogeografię, po taksonomię i ewolucję zwierząt. Pasjonują go również zagadnienia z zakresu biologii ewolucyjnej, takie jak na przykład specjacja, czyli powstawanie gatunków. W ramach obecnych badań opracowuje filogenezę rzadko spotykanej i przez to enigmatycznej podrodziny niesporczaków, a także opisuje nowe rodzaje i gatunki.

Niesporczaki (Tardigrada) to małe bezkręgowce (od 0,01 do 1,2 mm), zaliczane do pierwoustych (Protostomia). Zasiedlają głównie środowiska wodne lub wilgotne. Ciekawym jest fakt, że niesporczaki mogą osiągać stan kryptobiozy, czyli hibernacji wywołanej niekorzystnymi warunkami środowiska. Ze względu na ich „misiowaty” wygląd angielskie określenie niesporczaków to „Wodny Niedźwiadek” (Water Bear).

Linia Wallece’a kluczem do Diamentowego Grantu

Projekt, który zapewnił Piotrowi Gąsiorkowi Diamentowy Grant, zatytułowany jest: ,,Testując Wallace’a – wzorce różnorodności i rozmieszczenia mikroskopijnych bezkręgowców na przykładzie niesporczaków (Tardigrada)”. Ma on na celu weryfikację, wyróżnionej przez słynnego angielskiego biologa Alfreda Wallace’a, granicy pomiędzy faunami regionów australijskiego i orientalnego. W swojej pracy badacz z UJ chce wykorzystywać techniki molekularne, obrazowanie w skaningowym mikroskopie elektronowym, a także techniki zoogeografii analitycznej. Wszystko po to, aby dowieść istnienia wśród mikrobezkręgowców swoistej ,,linii Wallace’a”. Tak w zoogeografii określa się, przebiegający głównie prze teren Indonezji, obszar pomiędzy Azją Południowo-Wschodnią a Australią.

W związku z wyjątkową historią geologiczną tego obszaru, faunę Wallacei (charakteryzuje wysoki poziom endemizmu (występowanie roślin lub zwierząt wyłącznie na określonym terenie, nigdzie indziej), o czym najlepiej świadczy wyróżnienie aż pięciu regionów o unikatowych w skali świata zgrupowaniach zwierząt (Jawa, Borneo, Celebes, Moluki, Nowa Gwinea). „Przekonam się, czy niesporczaki Wallacei będą równie wyjątkowe, jak pozostałe grupy zwierząt.” – tłumaczy Piotr Gąsiorek.

Nowe perspektywy

Badania studenta z UJ mogą wykazać, iż rozmieszczenie geograficzne niesporczaków nie przypomina wzorców znanych dla zwierząt makroskopowych, takich jak kręgowce. Uzyskanie finansowania umożliwi poznanie fauny lądowych niesporczaków Archipelagu Sundajskiego, jak dotąd bardzo słabo zbadanej. Dlatego najprawdopodobniej młody naukowiec z UJ będzie mógł opisać wiele nowych dla wiedzy gatunków.

Biolog zapowiada, że w ramach zbierania materiału biologicznego (niesporczaki lądowe zasiedlają mchy, porosty, ściółkę oraz glebę)  powtórnie wybierze się na wyspy Archipelagu Sundajskiego (w lipcu tego roku uczestniczył w kursie ekologii tropikalnej na Borneo), co będzie z pewnością wspaniałym przeżyciem, ale jednocześnie ciężką pracą.

W warunkach tropikalnych szczególnie należy uważać, aby materiał nie zgnił lub nie zapleśniał. Zabezpieczone, wysuszone próbki nawet po kilku latach można namoczyć, a z wyizolowanych, często bezcennych okazów - wyekstrahować DNA.

-------------------------------------
Ilustracja pod tytułem: Frank Fox, CC BY-SA, via Wikimedia Commons