Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Nauki medyczne

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

COVID-19 - szczepionka w zasięgu ręki? [komentarz]

COVID-19 - szczepionka w zasięgu ręki? [komentarz]

Pandemia COVID-19, która rozpoczęła się w zimie 2020 roku, spowodowała największy globalny kryzys zdrowotny od dekad. Pomimo wielu prób, do tej pory nie udało się znaleźć skutecznego sposobu powstrzymania zakaźnego wirusa SARS-CoV-2. Komunikat firmy Pfizer z dnia 9 listopada 2020 jest światełkiem w tunelu, na które wszyscy czekaliśmy. W jaki sposób należy do niego podchodzić? Poniedziałkowe doniesienia komentuje dla nas dr Rafał Mostowy z Małopolskiego Centrum Biotechnologii UJ.

Szczepionka, która jest wynikiem współpracy między niemiecką firmą BioNTech oraz amerykańskim koncernem farmaceutycznym Pfizer, bazuje na nowej technologii zwanej szczepionką mRNA. Polega ona na wykorzystaniu sekwencji zawartej w cząsteczce RNA do produkcji nieszkodliwych fragmentów wirusa przez nasze komórki, co aktywuje nasz układ odpornościowy do produkcji specyficznych przeciwciał. Już kilka szczepionek na COVID-19 opartych na technologii mRNA jest w fazie testowej, ale firma Pfizer jest pierwszą, która publicznie ogłosiła wstępne rezultaty badań klinicznych. Według przedstawicieli firmy wynika z nich, że szczepionka ma skuteczność na poziomie 90%. Taki wynik przekroczył najśmielsze oczekiwania ekspertów, którzy spodziewali się skuteczności na poziomie ok. 50%.

Według przedstawicieli firmy wynika z nich, że szczepionka ma skuteczność na poziomie 90%. Taki wynik przekroczył najśmielsze oczekiwania ekspertów, którzy spodziewali się skuteczności na poziomie ok. 50%.

Pomimo poważnych powodów do optymizmu, należy z dozą ostrożności podchodzić do zapowiedzi firmy Pfizer, ponieważ wyniki prezentowanych przez nią badań bazują na wstępnych danych i analizach, których szczegółów jeszcze nie znamy. Jest kilka kluczowych pytań, na które nie mamy odpowiedzi. Po pierwsze nie wiemy, do czego dokładnie koncern odnosi się przez stwierdzenie „skuteczność”. Żeby rozwiązać obecny kryzys globalny, potrzebujemy szczepionki, która będzie skutecznie zapobiegać zakażeniom, a więc transmisji wirusa, a nie tylko chorobie. Inaczej wirus może wciąż się rozprzestrzeniać, ewoluować i dalej powodować długoterminowe szkody zdrowotne. Po drugie nie wiemy, jak długo szczepionka będzie nas chronić. Z badań epidemiologicznych wynika, że poziom przeciwciał przeciwko koronawirusom mocno spada po kilku miesiącach, przez co po jakimś czasie znacznie wzrasta szansa powtórnego zakażenia. Nie jest jasne, czy efekt szczepionki nie będzie podobny. Po trzecie nie wiemy, jak bezpieczna jest szczepionka. Tworzenie nowych szczepionek trwa zazwyczaj latami, co pozwala na zminimalizowanie częstości tzw. niepożądanych odczynów poszczepiennych (zazwyczaj ok. jeden na kilkadziesiąt tysięcy przypadków).
Nowa technologia szczepienna oraz krótki okres testowania mogą budzić wątpliwości u wielu, dlatego dokładniejsze dane i kolejne testy są teraz kluczowe. Żeby odpowiedzieć na te i inne pytania, musimy jeszcze poczekać.

Nawet jeżeli wstępne wyniki się potwierdzą i szczepionka Pfizer/BioNTech będzie mieć wysoką oraz długoterminową skuteczność w zapobieganiu infekcji wirusa, dalej pozostaje problem masowej produkcji oraz zaszczepienia społeczeństwa. SARS-CoV-2 ma współczynnik R0 około 3, co oznacza, że w populacji całkowicie podatnej na infekcję jedna zakażona osoba przekazuje wirusa trzem kolejnym. Żeby zapobiec kolejnym pandemiom, średnio przynajmniej 2 z tych 3 osób powinny być zaszczepione, a więc minimum 67% populacji. Produkcja, zakup oraz zaszczepienie ponad 25 mln Polaków to ogromne logistyczne wyzwanie, z którym będziemy się zmagać przynajmniej cały kolejny rok.

Z drugiej strony, nawet jeżeli rzeczywista skuteczność szczepionki Pfizer/BioNTech będzie bliżej 50%, sam fakt posiadania szczepionki, którą uda się ochronić ogromną część osób w najwyższej grupie ryzyka, jest wielkim powodem do optymizmu. Do tego na dzisiaj około 10 innych kandydatów na szczepionkę znajduje się w ostatniej, trzeciej fazie klinicznej. Dlatego w kontekście walki z pandemią COVID-19 rok 2021 zapowiada się zdecydowanie lepiej od poprzedniego.

Dr Rafał Mostowy 
Biolog chorób zakaźnych
Małopolskie Centrum Biotechnologii UJ

 

Tutaj znajduje się nasza infografika z serii #NAUKOSKOP podejmująca temat wyścigu po szczepionkę na SARS-CoV-2.

 

Polecamy również
Pokojowa Nagroda Nobla 2023 dla Narges Mohammadi

Pokojowa Nagroda Nobla 2023 dla Narges Mohammadi

Nagroda Nobla za modyfikację cząsteczki mRNA

Nagroda Nobla za modyfikację cząsteczki mRNA

Kolejna Noc Naukowców w Uniwersytecie Jagiellońskim za nami!

Kolejna Noc Naukowców w Uniwersytecie Jagiellońskim za nami!

Państwo, które działa. O fińskich politykach publicznych

Państwo, które działa. O fińskich politykach publicznych