Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Nauki humanistyczne i społeczne

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

"The War Must Go On" - publikacja Katedry Bezpieczeństwa Narodowego UJ

"The War Must Go On" - publikacja Katedry Bezpieczeństwa Narodowego UJ

Przedstawiamy wstęp do najnowszej publikacji Katedry Bezpieczeństwa Publicznego UJ "The War Must Go On. Dynamika wojny w Ukrainie i jej reperkusje dla bezpieczeństwa Polski" pod redakcją prof. Artura Gruszczaka, kierownika KBN UJ. Książka podsumowuje pierwszy rok pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę. Artykuły do publikacji przygotowali pracownicy Katedry Bezpieczeństwa Narodowego UJ.

Wprowadzenie

Minął rok od brutalnej napaści zbrojnej Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Dzień 24 lutego 2022 r. wyznaczył nowy etap w najnowszej historii świata. Jedno z czołowych państw, stały członek Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych (RB ONZ), dokonało bulwersującego aktu łamiącego fundamentalne reguły prawa narodów, na straży których zobowiązało się stać. Rosyjska agresja była nie tylko ciosem w chwiejący się liberalny porządek międzynarodowy łączony z uniwersalnymi – jak się wydawało – wartościami i zasadami, takimi jak praworządność, suwerenność, pokój czy współpraca. Była jaskrawym aktem podważającym zręby pozimnowojennego systemu bezpieczeństwa międzynarodowego, kwestionującym jego logikę oraz rewidującym mechanizmy utrzymujące go w stanie względnej równowagi. Co więcej, napaść Rosji na Ukrainę, a w jej wyniku zajęcie i okupacja części terytorium Ukrainy przez siły rosyjskie, nie spotkała się z powszechnym potępieniem ze strony społeczności międzynarodowej. Wstrzemięźliwe stanowisko, oznaczające de facto przyzwolenie na stosowanie siły przez Rosję, zajęli jej partnerzy z grupy BRICS (w jej składzie: Brazylia, Rosja, Indie, Chiny oraz Republika Południowej Afryki), w szczególności Chińska Republika Ludowa, która już przed 24 lutego wyrażała zrozumienie dla rosyjskiej interpretacji stanu bezpieczeństwa międzynarodowego. Taka postawa regionalnych mocarstw zrzeszonych w BRICS, podzielana przez wiele krajów rozwijających się, wzmocniła kontrast między Zachodem, który stanął w obronie Ukrainy i udzielił jej masowej pomocy humanitarnej, finansowej oraz wojskowej, a państwami prorosyjskimi, którym nierzadko atawistyczna niechęć do Zachodu przesłoniła zasady współżycia i normy prawa obowiązujące w stosunkach międzynarodowych.

Okładka książki "The War Must Go On. Dynamika wojny w Ukrainie i jej reperkusje dla bezpieczeństwa Polski"Wybuch wojny w Ukrainie wstrząsnął fundamentami porządku międzynarodowego i wyzwolił energię, która podsyca działania zbrojne oraz odsuwa perspektywę pokojowego zakończenia wojny w odległą przyszłość. Ma to istotne konsekwencje nie tylko dla bezpośrednich stron konfliktu, tj. Rosji i Ukrainy, ale także dla państw graniczących z obydwoma krajami i ich sojuszników. Polska jako sąsiad i Ukrainy, i Rosji jest bezpośrednio narażona na skutki wojny. Masowy napływ uchodźców wojennych w pierwszych tygodniach po 24 lutego 2022 r. był największym wyzwaniem dla polskiego społeczeństwa, które w obliczu indolencji administracji rządowej sprawnie zorganizowało system pomocy i opieki nad uchodźcami. Rząd skupił się na wsparciu dyplomatycznym i wojskowym dla Ukrainy, przekazując znaczną ilość uzbrojenia i sprzętu wojskowego (przede wszystkim czołgi T-72, broń artyleryjską i przeciwlotnicze zestawy rakietowe, jak również drony oraz broń lekką i amunicję). Równocześnie podjął intensywne negocjacje w sprawie zakupów nowego uzbrojenia, w szczególności czołgów, armatohaubic, wielozadaniowych samolotów bojowych i śmigłowców uderzeniowych. Tragiczny incydent w Przewodowie w listopadzie 2022 r. – kiedy pocisk rakietowy (lub jego szczątki) spadł na terytorium Polski i spowodował śmierć dwóch przypadkowych osób – pokazał, iż Polska jest w pewnym sensie państwem frontowym. W związku z tym musi wzmocnić i utrzymywać zdolności do wczesnego wykrywania zagrożeń i odpowiednio skutecznego reagowania na nie. Stawia to przed polskimi władzami oraz ich sojusznikami z NATO wymóg rozwoju infrastruktury wojskowej i systemów obrony na wschodniej flance Sojuszu Północnoatlantyckiego. Nakazuje również wzmacnianie odporności na nieprzyjazne działania ze strony Rosji i jej białoruskiego poplecznika: wojnę informacyjną, aktywność służb wywiadowczych i agentów wpływu, prowokacje wojskowe w rejonach przygranicznych, presję energetyczną, a nawet groźby uderzenia z użyciem sił konwencjonalnych i nuklearnych. 

Złożony obraz (nie)bezpieczeństwa międzynarodowego, w wymiarze tak lokalnym, jak regionalnym i globalnym, skłonił zespół naukowców z Katedry Bezpieczeństwa Narodowego w Instytucie Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, przy udziale doktoranta Szkoły Doktorskiej Nauk Społecznych UJ, do przygotowania zestawu krótkich artykułów analityczno-prognostycznych odnoszących się do zasadniczych aspektów wojny w Ukrainie i jej różnorodnych reperkusji. Podjęte zostały kwestie umieszczone w wymiarze strategicznym, geopolitycznym i geoekonomicznym, jak też zagadnienia dotyczące szczególnie istotnych sektorów toczącego się konfliktu: militarnego, informacyjnego i energetycznego. Niezbędne było przeanalizowanie sytuacji wewnętrznej i polityki obydwu stron konfliktu: Ukrainy i Rosji. Szczególne znaczenie mają reperkusje i konsekwencje dla Rzeczypospolitej Polskiej. 

W niniejszej publikacji odniesiono się do problematyki zarządzania kryzysowego, bezpieczeństwa energetycznego, bezpieczeństwa wewnętrznego oraz działań wywiadowczych. Rocznica rosyjskiej napaści na Ukrainę dała asumpt do dokonania bilansu skutków i konsekwencji rosyjskiej agresji, a także sformułowania prognoz na nadchodzące miesiące, a nawet lata. Ta dłuższa perspektywa przewidywań dotyczących przyszłości konfliktu wynika z dominującego w niniejszej publikacji, pesymistycznego w swym wydźwięku, przekonania o przewlekłości i długotrwałości wojny w Ukrainie. Tytuł publikacji, będący parafrazą słynnego przeboju zespołu Queen, odzwierciedla deterministyczne podejście do sytuacji na wschodzie Europy, niemniej poparty jest także doświadczeniem analityczno-badawczym i wiedzą empiryczną zgromadzoną przez zespół autorski. Wielkie konflikty zbrojne z przeszłości (dawnej i nieodległej) wybuchały nagle, czasami nieoczekiwanie, trwały latami, a ich zakończenie zwykle okupione było ogromnymi stratami ludzkimi i materialnymi. Przewlekły konflikt o zmiennej intensywności działań zbrojnych, jaki ugruntował się w Ukrainie po roku wojennej konfrontacji, wykazuje tendencje do utrwalenia i zamknięcia w specyficznym ekosystemie powiązanych podmiotów, zasobów i interesów. Nie będzie łatwo go zamienić na nowy układ geostrategiczny, a jeszcze trudniej powrócić do tego, który istniał przed 2014 r., a więc zanim Rosja interweniowała zbrojnie na wschodzie Ukrainy i anektowała Krym.

Książka „The War Must Go On. Dynamika wojny w Ukrainie i jej reperkusje dla bezpieczeństwa Polski” jest nie tylko dziełem autorów zawartych w niej tekstów, ale też efektem przychylności i pomocy ze strony wielu osób. Im należą się szczególne podziękowania: Panu Profesorowi Adrianowi Tyszkiewiczowi, dyrektorowi Instytutu Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, za zgodę na sfinansowanie publikacji; Pani Profesor Dorocie Malec, prorektor Uniwersytetu Jagiellońskiego ds. współpracy międzynarodowej, za przyzwolenie na „szybką ścieżkę” wydawniczą; ergo, Panu Adamowi Lejczakowi, prezesowi Księgarni Akademickiej, za uruchomienie nadzwyczajnej procedury redakcji i wydania publikacji, by zadośćuczynić jej rocznicowemu charakterowi; Pani Klaudii Król za koordynację prac redakcyjnych w wydawnictwie Księgarnia Akademicka; Panu Profesorowi Danielowi Boćkowskiemu z Uniwersytetu w Białymstoku za przychylną i przygotowaną w ekspresowym tempie recenzję.

Prof. dr hab. Artur Gruszczak

Katedra Bezpieczeństwa Narodowego UJ

Pełna treść książki w formacie PDF dostępna na stronie internetowej Księgarni Akademickiej. 

Biogramy

Piotr Bajor – dr hab., profesor w Katedrze Bezpieczeństwa Narodowego UJ. Jego zainteresowania badawcze dotyczą procesów transformacji społeczno-politycznej państw obszaru postsowieckiego, polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i stosunków międzynarodowych, jak również procesów integracyjnych, z uwzględnieniem organizacji i struktur międzynarodowych.

Marek Czajkowski – dr hab., profesor w Katedrze Bezpieczeństwa Narodowego UJ. Zajmuje się problematyką bezpieczeństwa międzynarodowego. Jego ostatnie publikacje to monografia Przestrzeń kosmiczna w strategii bezpieczeństwa narodowego USA (2020 r.) oraz artykuły: Anti-Satellite Weapons: A Political Dimension (2021 r.) oraz Hypersonic Weapons – Selected Political and Strategic Issues (2022 r.).

Dominika Dziwisz – dr, adiunkt w Katedrze Bezpieczeństwa Narodowego UJ. Doktorat z wyróżnieniem na temat polityki cyberbezpieczeństwa USA uzyskała na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ w 2014 r. Jej badania koncentrują się na analizie strategii i polityki cyberbezpieczeństwa państw, cyberwojnie i szarej strefie działań wojennych, a także związkach big data z prawami człowieka.

Paweł Frankowski – dr hab., profesor w Katedrze Bezpieczeństwa Narodowego UJ. Obszar zainteresowań: handel międzynarodowy i standardy prawa pracy, prawo kosmiczne, polityka zagraniczna Stanów Zjednoczonych oraz integracja regionalna w Afryce. Stypendysta Departamentu Stanu USA, European University Institute, rządu Republiki Chińskiej, Salzburg Seminar for American Studies. Profesor wizytujący na uczelniach takich jak: EUI, National Sun Yat-sen University, National Chung Cheng University, University of Iceland, University of St. Gallen.

Artur Gruszczak – prof. dr hab., kierownik Katedry Bezpieczeństwa Narodowego UJ. Jego zainteresowania obejmują teorie i koncepcje współczesnych wojen, międzyna rodową współpracę wywiadowczą, sekurytyzację migracji. Jest współredaktorem The Routledge Handbook of the Future of Warfare (w zapowiedziach na 2023 r.).

Wiktor Hebda – dr, adiunkt w Katedrze Bezpieczeństwa Narodowego UJ. Jego główne zainteresowania naukowe koncentrują się wokół problematyki bezpieczeństwa energetycznego oraz kwestii politycznych i gospodarczo-społecznych państw Europy Środkowej i Wschodniej oraz Bałkanów. Jest autorem dwóch monografii i kilkudziesięciu artykułów naukowych. W ostatnich latach realizował projekty badawcze finansowane m.in. przez Narodowe Centrum Nauki, Narodową Agencję Wymiany Akademickiej, rząd Republiki Serbii oraz rząd Republiki Słowacji.

Mateusz Kolaszyński – dr, adiunkt w Katedrze Bezpieczeństwa Narodowego UJ. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na miejscu i roli służb wywiadowczych w państwach demokratycznych oraz studiach nad inwigilacją.

Bogdan Kosowski – dr hab. inż., profesor w Katedrze Bezpieczeństwa Narodowego UJ. Specjalizuje się w teorii systemów związanych z organizacją zarządzania bezpieczeństwem w podmiotach gospodarczych, instytucjach i administracji publicznej. Konfrontuje wiedzę teoretyczną z praktycznym doświadczeniem zdobytym w trakcie pełnienia służby w administracji rządowej i samorządowej, instytucjach publicznych oraz podmiotach gospodarczych.

Dariusz Kozerawski – płk rez., prof. dr hab., pracownik Katedry Bezpieczeństwa Narodowego UJ. Były rektor-komendant Akademii Obrony Narodowej, członek Bractwa Weteranów w Polsce oraz Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych ONZ. Uczestniczył w międzynarodowych operacjach wsparcia pokoju, prowadził badania w strefach działań wojennych i stabilizacyjnych w: Bośni i Hercegowinie, Kosowie, Iraku, Afganistanie, Mołdawii, Jordanii, Armenii. Autor ponad 200 naukowych publikacji krajowych i zagranicznych.

Arkadiusz Nyzio – dr, adiunkt w Katedrze Bezpieczeństwa Narodowego UJ. Specjalizuje się w historii Europy Środkowo-Wschodniej oraz problematyce służb policyjnych i specjalnych.

Piotr Orłowski – mgr, asystent w Katedrze Bezpieczeństwa Narodowego UJ. Jego zainteresowania badawcze związane są z problematyką obronności i sił zbrojnych, w szczególności sił/wojsk specjalnych, Sił Zbrojnych USA, NATO, charakteru współczesnego konfliktu zbrojnego, zagrożeń hybrydowych.

Błażej Sajduk – dr, adiunkt w Katedrze Bezpieczeństwa Narodowego UJ; zastępca kierownika Centrum Badań Ilościowych nad Polityką. Uczestnik licznych kursów z zakresu zarządzania i biznesu (m.in. w Zeppelin Universität, Ivey Business School) oraz szkoleń poświęconych militarnym aspektom wykorzystania nowoczesnych technologii (m.in. prowadzonych przez Joint Special Operations University). Zainteresowania badawcze: wymiary militarny, etyczny i społeczny wykorzystania najnowszych technologii (zwłaszcza AI i 5G), analiza polityczna.

Adrian Tyszkiewicz – dr hab., adiunkt w Katedrze Bezpieczeństwa Narodowego UJ. Absolwent kierunków politologia (UJ) oraz zarządzanie przedsiębiorstwem (studia podyplomowe, UEK). Od 2012 r. zastępca dyrektora ds. ogólnych Instytutu Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ, a od 2020 r. dyrektor tejże jednostki. Kierownik zespołu badawczego UJ#GeoLab. Członek Rady Naukowej i przewodniczący Komisji Historii i Klasyki Geopolityki Polskiego Towarzystwa Geopolitycznego.

Mykhailo Volokhai – mgr, doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych UJ. Specjalizuje się w historii politycznej apartheidu w RPA i dominiów brytyjskich. Przygotowywana przez niego rozprawa doktorska dotyczy rozwoju południowoafrykańskiej doktryny bezpieczeństwa z perspektywy teoretycznej i empirycznej.