Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Nauki humanistyczne i społeczne

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Mądra Książka Roku 2019

Mądra Książka Roku 2019

Piąta edycja konkursu "Mądra Książka Roku" zbliża się wielkimi krokami. Już po raz kolejny współorganizujemy konkurs na najlepszą książkę popularnonaukową. Tak jak w poprzednich latach, chcemy docenić twórczość autorów książek popularnonaukowych dla dorosłych i dla dzieci. W dniach od 1 do 31 marca 2020 roku zapraszamy do udziału w głosowaniu społeczność akademicką na najlepszą książkę popularnonaukową.

Na początku marca chcemy zaprosić do wzięcia udziału w głosowaniu studentów, doktorantów, pracowników naukowo-dydaktycznych oraz administracyjnych. Przez cały miesiąc będziecie mogli Państwo oddać swój głos na najlepszą książkę popularnonaukową dla dorosłych i dla dzieci. 

Głosowanie trwa od 1 marca do 31 marca 2019 roku. Każdy z Państwa może oddać jeden głos na najlepszą książkę popularnonaukową dla dorosłych i dla dzieci.

Głosy można oddawać w specjalnie przygotowanym formularzu dostępnym tutaj.

Książki dla dorosłych

1. David Reich, Kim jesteśmy, skąd przyszliśmy. Kopalny DNA i nowa nauka o przeszłości człowieka, tłumaczenie: Piotr Szwajcer, Wydawnictwo CiS. 

Badania DNA zrewolucjonizowały biologię i medycynę. Odkąd w 1977 roku opracowano pierwszą metodę odczytywania sekwencji DNA, zaczęły pojawiać się zupełnie nowe odpowiedzi na pytanie o to, kim jesteśmy, a czasem i dokąd zmierzamy. Ale czy badania kodu genetycznego potrafią pomóc nam też znaleźć odpowiedź na pytanie: skąd pochodzimy? Oczywiście! Właśnie o rewolucji, jaką przyniosły ze sobą badania kopalnego DNA opowiada książka Kim jesteśmy, skąd przyszliśmy … Kopalny DNA i nowa nauka o przeszłości człowieka Davida Reicha, jednego z pionierów tego rodzaju badań. Jest to bez wątpienia najpełniejsza i najbardziej aktualna synteza najważniejszych odkryć dostępna na naszym rynku. A jako że badania kopalnego DNA są modne, a nowe odkrycia szturmują pierwsze strony gazet kilka razy do roku, lektura książki Reicha pozwoli na pewno na lepsze ich zrozumienie, dając potrzebny do tego kontekst.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Mnookin, Wirus paniki, tłumaczenie: Hanna Pustuła-Lewicka, Wydawnictwo Czarne.

Obawy i mity, które narosły wokół szczepień ochronnych, krążą w przestrzeni publicznej od dekad. Rozstrzygnięciu wątpliwości nie pomagają media szukające skandali, a internet – choć może stanowić źródło wiedzy – często wprowadza jedynie chaos,  niczym wirus rozprzestrzeniając błędne i niesprawdzone wiadomości Amerykański dziennikarz Seth Mnookin merytorycznie i klarownie rozkłada na czynniki pierwsze antyszczepionkowe fobie i ich źródła. Prowadzi czytelnika przez historię medycyny, objaśniając kolejne etapy rozwoju nauki oraz równoległego tworzenia się grup opierających swoją działalność na lęku i podejrzeniach. Uzasadniona obawa czy kaprys klasy średniej? Prawdziwe zagrożenie czy brak wiedzy? Wirus paniki to opowieść o tym, jak strach potrafi pokonać rozsądek, a emocje – logikę.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Unni Eikeseth, GPS mózgu, tłumaczenie: Katarzyna Mosek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Opowieść o zwieńczonych Nagrodą Nobla badaniach małżeństwa Edvarda i May-Britt Moserów.
Uczeni od dawna zadawali sobie pytanie - jak zwierzęta i ludzie odnajdują drogę? Odpowiedzi na nie udzieliła w końcu dwójka norweskich naukowców z niewielkiego uniwersytetu w Trondheim, a ich niezwykłe odkrycie podważyło wszystkie dotychczasowe teorie dotyczące zmysłu orientacji u ludzi i zwierząt. Fascynujące opisy przeprowadzanych doświadczeń pozwalają nam poznać i zrozumieć świat badań laboratoryjnych, a przystępnie przedstawione zagadnienia związane z funkcjonowaniem mózgu uświadamiają czytelnikom, jak złożonym jest on narządem. Ta niezwykła historia to dowód na to, że kreatywność i pasja pozwalają pokonywać przeszkody, a bycie wybitnym naukowcem nie musi oznaczać rezygnacji ze zwyczajnego życia.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4. Artur Wójcik, Fantazmat Wielkiej Lechii. Jak pseudonauka zawładnęła umysłami Polaków, Wydawnictwo Napoleon V.

Czy Polacy wynaleźli koło, pokonali Aleksandra Wielkiego i zakładali miasta w Europie i władali jednym z największym imperiów w historii? Taką właśnie alternatywną wizję historii przedstawiają propagatorzy tzw. Wielkiej Lechii. Skwitować można by to pobłażliwym uśmiechem, gdyby nie fakt, że turbolechici mnożą się w internecie, a pisane przez nich książki sprzedają się nadzwyczaj dobrze, nawet mimo tego, że ustawiane są na niewłaściwych półkach. Wyjaśnienia, dlaczego powinny znaleźć się raczej na tych oznaczonych plakietką „fantastyka”, podjął się historyk Adam Wójcik, który wcześniej niestrudzenie zwalczał turbolechitów w sieci. Fantazmat Wielkiej Lechii to książka dla wszystkich tych, którzy chcieliby poznać prawdę. To książka, która pokazuje, że bez odpowiedniego warsztatu naukowego nie da się uprawiać historii. To książka, która wskazuje, w jaki sposób rozbroić można każdy mit pseudohistoryczny. To książka, która jasno podkreśla, że jedyną Wielką Lechią może być Lechia Gdańsk. Może. Kiedyś.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5. Cordelia Fine, Testosteron Rex. Mity płci, nauki i społeczeństwa, tłumaczenie:  Barbara Grabowska i Dawid Kolasa, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Historia płci i społeczeństwa, splatająca twierdzenia na temat ewolucji, mózgów, hormonów i zachowania, prezentująca zgrabne i przekonujące wyjaśnienie trwałości naszego społeczeństwa i pozornie zawiłych nierówności płciowych. Autorka poszukuje odpowiedzi na trudne i nierzadko kontrowersyjne pytania. Co z naszymi ewolucyjnymi różnicami, rozbieżnościami między mózgiem męskim a mózgiem kobiecym? Co z całym męskim testosteronem?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6. Frans de Waal, Ostatni uścisk Mamy, tłumaczenie: Radosław Kosarzycki, Wydawnictwo Copernicus Center Press.

Czy zwierzęta mają uczucia? Czy odczuwają emocje? Odpowiedzi na te pytania zdają się być oczywiste dla każdego właściciela psa czy kota. Tymczasem naukowcy długo wzbraniali się przed używaniem tych określeń w stosunku do przedstawicieli braci mniejszej. W końcu nie wiemy, jak to jest być kotem; nie wiemy więc, w jaki sposób odczuwa on emocje. W „Ostatnim uścisku Mamy” Frans de Waal przekonuje, że to banialuki i absurdem jest twierdzić, że uczucia i emocje są przymiotem tylko ludzi. Będąc produktem ewolucji, im bliżej jesteśmy z jakimś zwierzakiem spokrewnieni, tym bardziej podobni jesteśmy również w tym względzie. „Ostatni uścisk Mamy” to książka pełna wzruszeń, ale i momentów zbudzających uśmiech, produkt tak ogromnej wiedzy holenderskiego prymatologa, jak i jego osobistych doświadczeń ze zwierzętami.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7. Benjamin K. Bergen, What the F. Co przeklinanie mówi o naszym języku, umyśle i nas samych, tłumaczenie: Zuzanna Lamża, Wydawnictwo Copernicus Center Press.

Książka podejmuje temat tabu, który do tej pory nie doczekał się jeszcze zbyt wielu opracowań - a jest to temat niezwykle ciekawy. Wystarczy powiedzieć, że autor podzielił etymologię wulgaryzmów na cztery podstawowe grupy, zauważył, że mają one własną gramatykę oraz, że rodzą się one w innym miejscu mózgu niż nasza zwykła, codzienna mowa. Benjamin Bergen, językoznawca i kognitywista, tłumaczy, co przeklinanie mówi nam o naszym języku i umyśle. Przekonuje, że „brzydkie” słowa są pożyteczne. Mogą śmieszyć, wyzwalać albo pobudzać emocjonalnie. Dowodzi, że oferują nam możliwość spojrzenia z nowej perspektywy na to, jak mózg przetwarza język i dlaczego języki świata tak różnią się od siebie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8. Ian Stewart, Krótka historia wielkich umysłów, Genialni matematycy i ich arcydzieła, tłumaczenie: Urszula i Mariusz Seweryńscy, Wydawnictwo Prószyński i S-ka.

Jeśli zastanawialiście się kiedyś nad listą największym matematyków wszechczasów, ludzi, którzy odcisnęli największe piętno na królowej nauk, możecie śmiało przestać. Ian Stewart – znany i ceniony popularyzator tej dziedziny wiedzy – zrobił już to za Was. Wyniki swoich przemyśleń przelał zaś na karty Krótkiej historii wielkich umysłów. Książka ta to zestawienie 25 biogramów wybitnych matematyków. Dlaczego Stewart przedstawia postacie, a nie tylko najważniejsze osiągnięcia? Ponieważ matematyka nie rodzi się w próżni, lecz tworzą ją ludzie z krwi i kości, a ich życie ma wpływ na ich odkrycia. Jakie były ostatnie słowa Archimedesa? Z kim pojedynkował się Girolamo Cardano? Jaki sport uprawiał Alan Turing? Odpowiedzi na te i wiele innych (nie)matematycznych pytań znaleźć można w pasjonującej książce Iana Stewarta opowiadającej o gigantach królowej nauk wskazujących drogi, którymi podążała reszta.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9. Adam Rutherford, Księga ludzi. Opowieść o tym, jak staliśmy się nami, tłumaczenie: Adam Tuz, Wydawnictwo Prószyński i S-ka.

„Idea, że ludzie to szczególny gatunek zwierząt, leży u podstaw naszej tożsamości. Jakież to zdolności i czyny sprawiają, że górujemy nad naszymi ewolucyjnymi kuzynami? Co czyni nas zwierzętami, a co – arcytypem wszech jestestw? Wszystkie organizmy są jedyne w swoim rodzaju z konieczności, dzięki temu bowiem mogą żyć w jedynym w swoim rodzaju środowisku i czerpać z jego zasobów. Z pewnością myślimy o sobie jako o istotach dość wyjątkowych, ale czy naprawdę tkwi w nas coś szczególnego w porównaniu z innymi zwierzętami?” Tak postawione pytanie jest motywem przewodnim Księgi ludzi. Opowieści o tym, jak staliśmy się nami Adama Rutherforda. Brytyjski genetyk przedstawia w niej cechy, które współdzielimy z innymi zwierzętami, oraz takie, które charakteryzują tylko nas. Księga ludzi... to pozycja, którą polecić można wszystkim tym, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę z literaturą popularnonaukową.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10. Krzysztof Rejmer, Zapomniana historia nauki. Panny apteczkowe, znachorzy i kołtuny, Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kolejna książka z cyklu będąca zbiorem przewrotnych esejów, opisujących nieznane fakty naukowe oraz epizody z życia dawnych wizjonerów. Tym razem poznamy marzenia o zawojowaniu świata nauki przez przedstawicieli matematyki, medycyny, archeologii, entomologii i geografii. Krzysztof Rejmer ponownie zebrał najciekawsze historie ze świata nauki – niektóre naprawdę czyta się z otwartymi oczami, niektóre są zabawne, inne ciut przerażające. Wszystkie natomiast są dobrze opisane i przedstawione, a z każdej z nich można wziąć mnóstwo dla siebie.

Książki dla dzieci

1.Gerda Raidt, Śmieci, tłumaczenie: Katarzyna Łakomik, Wydawnictwo Babaryba.

Zostawiamy je wszędzie. Są w oceanach, na szczytach gór, w przestrzeni kosmicznej, a nawet na Księżycu czy Marsie. Śmieci. Produkujemy ich za dużo, odzyskujemy za mało. Ale przede wszystkim – przestajemy o nich myśleć w momencie, w którym trafiają do kubła. „Śmieci” to przewodnik po świecie zużytych przedmiotów, który pokazuje, jak oduczyć się schematycznego myślenia i jak zacząć działać.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Marcin Jamkowski, Maciej Szymanowicz, Wielcy naukowcy, Wydawnictwo Dwukropek.

Bycie „wielkim człowiekiem” często zaczyna się od książki. A dokładniej – od inspiracji, jaką można w niej znaleźć. Taką właśnie inspiracją stara się być pozycja „Wielcy Naukowcy”, która przybliża sylwetki ludzi nauki oraz w przystępny sposób opowiada historie, które doprowadziły ich do najważniejszych odkryć.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Neil deGrasse Tyson, Gregory Mone, Astrofizyka dla młodych zabieganych, tłumaczenie: Jeremi K. Ochab, Wydawnictwo Insignis Media.

Czy dziesięciolatek próbujący wykonać wsad piłki do kosza walczy z jednym z czterech podstawowych oddziaływań, które spajają wszechświat? Czy bita śmietana opadająca na dno szklanki z napojem może być argumentem przemawiającym za tym, że w całym kosmosie obowiązują te same prawa fizyki? Czy Supermen mógł zobaczyć śmierć swojej macierzystej planety, będąc dorosłym człowiekiem żyjącym już na Ziemi? Odpowiedź na wszystkie te pytania brzmi: tak. Podobnie, jak odpowiedź na pytanie: czy „Astrofizyka dla młodych zabieganych” w przystępny sposób wprowadza i systematyzuje najważniejsze pojęcia dotyczące fizyki wszechświata.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4. Karolina Bąkowska, Asia Gwis, Niesamowity wszechświat, Wydawnictwo Nasza Księgarnia.

Istotą nauki jest nie tylko: obserwować, ale też – rozumieć to, na co się patrzy. Z takiego właśnie założenia wyszły autorki „Niesamowitego wszechświata” – książki, która pozwala młodemu czytelnikowi przejść od zachwytu nad rozgwieżdżonym niebem do pojmowania jego istoty oraz natury oglądanych ciał niebieskich.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5. Katarzyna Radziwiłł, Joanna Czaplewska, Historia kobiet, Wydawnictwo Muchomor.

Trudno zrozumieć swoje miejsce w świecie bez znajomości warunków, które je ukształtowały. Dlatego właśnie powstała „Historia Kobiet” – książka, która wciąga czytelnika w fascynującą, ale merytoryczną opowieść o kobietach: pracownicach, matkach, władczyniach, kucharkach, wojowniczkach, żonach, zarządczyniach… To pozycja przeznaczona dla dziewcząt, dla chłopców; dla ludzi.

Zobacz video galerię

Mądra Książka Roku 2018

Polecamy również
Naukowcy z UJ komentują rosyjską agresję na Ukrainę [PODCASTY & ARTYKUŁY]

Naukowcy z UJ komentują rosyjską agresję na Ukrainę [PODCASTY & ARTYKUŁY]

Pokojowa Nagroda Nobla 2020 dla Światowego Programu Żywnościowego

Pokojowa Nagroda Nobla 2020 dla Światowego Programu Żywnościowego

Literacka Nagroda Nobla dla Louise Glück

Literacka Nagroda Nobla dla Louise Glück

Plaga szarańczy w Afryce. Część II - skutki

Plaga szarańczy w Afryce. Część II - skutki