Humanistyka i nauki społeczne - Bionauki
Widok zawartości stron
Nawigacja okruszkowa
Nawigacja
Widok zawartości stron
Widok zawartości stron
Popularne teksty
Widok zawartości stron
Lista artykułów
MŁODZIEŻOWE SŁOWA ROKU okiem językoznawcy
12.12.2019
Od czterech lat Wydawnictwo Naukowe PWN organizuje plebiscyt na Młodzieżowe Słowo Roku. Laury zawsze zdobywają te wyrażenia, które – za pośrednictwem specjalnie przygotowanego formularza – zgłasza największa liczba osób. Czym tak naprawdę są najpopularniejsze młodzieżowe słowa? Jakie zjawiska społeczne odpowiadają za ich powstawanie? Jak radzi sobie z nimi język? O tegorocznym wyborze w kontekście społeczno-psychologicznym i językoznawczym opowiada dr Małgorzata Majewska z Instytutu Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej UJ.
więcej o MŁODZIEŻOWE SŁOWA ROKU okiem językoznawcy
Historia pisana na nowo
04.12.2019
Powszechnie uważano, że kilkanaście wieków temu, na terenie ówczesnego Cesarstwa Bizantyjskiego, na ulicach Konstantynopola codziennie umierało kilka tysięcy osób. W ciągu krótkiego czasu nieznana wówczas choroba miała zmieść z powierzchni Europy blisko połowę jej mieszkańców. Dzisiaj wiemy już, że dane te są mocno przeszacowane. Zaraza Justyniana, bo to o niej mowa, istotnie wydarzyła się, ale jej „plony” wcale nie były tak wielkie, jak dotychczas uważano. Międzynarodowy zespół naukowców, którego członkiem jest historyk z Instytutu Historii UJ – dr Adam Izdebski, właśnie opublikował wyniki swoich badań, które rzucają zupełnie nowe światło na wydarzenia sprzed wieków.
więcej o Historia pisana na nowo
Jak ze stresem radzą sobie rośliny?
28.11.2019
Stres towarzyszy ludzkości od zawsze, dlatego też, aby się z nim uporać, człowiek – na przestrzeni dziejów – wypracował sobie różnorodne metody radzenia sobie z nim, jak na przykład medytację. Jednak, jak się okazuje, rośliny także narażone są na rozliczne stresy, wywoływane przez niekorzystne wpływy środowiska (niedobór wody, nadmiar światła czy życie w cieniu innych roślin), które zazwyczaj drastycznie wpływają na funkcjonowanie ich organizmów. W przeciwieństwie do zwierząt, rośliny nie mogą jednak schronić się lub uciec przed zagrożeniem. O tym, jak rozpoznawać oznaki stresu oraz wykorzystać mechanizmy pozwalające roślinom na jego przetrwanie opowiada dziś doktor Paweł Jedynak z Zakładu Fizjologii i Biochemii Roślin UJ.
więcej o Jak ze stresem radzą sobie rośliny?
Wszawica – czy aby na pewno choroba biedy i brudu?
21.11.2019
Wraz z rozpoczęciem każdego nowego roku szkolnego, jak bumerang powraca informacja o wykryciu znacznej liczby przypadków wszawicy. Wydawać by się mogło, że – w skutek postępu cywilizacyjnego, znacznej poprawy warunków życiowych i wielkiego skoku rozwoju nauki – choroby zakaźne i pasożytnicze na trwałe zostały przeniesione na pożółkłe karty historii. Skąd więc biorą się niepokojące statystyki co rusz odnotowujące alarmująco wysoki odsetek przypadków wszawicy w Polsce?
więcej o Wszawica – czy aby na pewno choroba biedy i brudu?
Gdzie kończy się ciało, a zaczyna umysł?
14.11.2019
Nie każdemu z łatwością przychodzi rozmyślanie o zawiłych zagadnieniach z pogranicza neuronauki poznawczej i badań behawioralnych. Wiele osób w ogóle zastanawia się, po co parać się takimi tematami i w jakim celu miałoby to pomóc ludzkości. Ucieleśnione poznanie? Usytuowana konceptualizacja? Co to właściwie jest? I po co to jest? Przy okazji zbliżającego się wykładu Prof. Winkielmana „Ucieleśniony język emocji. Jak umysł radzi sobie z uczuciami?” organizowanego w ramach cyklu Wielkie Pytania, uchylamy rąbka tajemnicy.
więcej o Gdzie kończy się ciało, a zaczyna umysł?
Im dalej w las, tym mniej drzew – konsekwencje wylesiania Ziemi
06.11.2019
Znane polskie przysłowie mówi: "Nie było nas, był las, nie będzie nas, będzie las". Niestety, w obliczu globalnego problemu związanego z dramatycznym i niezwykle szybkim procesem wylesiania, straciło ono na ważności. Jeżeli ludzkość nie powstrzyma degradacji terenów leśnych, wówczas najpierw znikną lasy, a potem Homo sapiens. Jak poważna jest skala tego problemu i w jaki sposób można go (jeszcze) rozwiązać?
więcej o Im dalej w las, tym mniej drzew – konsekwencje wylesiania Ziemi
Disneyland dla turystów, czyli jak ocalić dziedzictwo kulturowe
25.10.2019
Stare Miasto w Krakowie promienieje. „Dziedzictwo ludzkości” wpisane na światową listę UNESCO kusi turystów ulotkami z nieskazitelnie odnowionymi kamienicami, równiutkim brukiem, pięknie oświetlonym zamkiem i urokliwymi uliczkami. Zachwycająca „wielka architektura” otrzymuje swój dawny splendor. Tak pokaźny, że – nierzadko – przewyższa jej oryginalny pierwotny stan. W jaki sposób mądrze badać i oglądać dziedzictwo, aby nie wpaść w pułapkę podziwiania martwych dekoracji?
więcej o Disneyland dla turystów, czyli jak ocalić dziedzictwo kulturowe
Co oznacza druga z rzędu Pokojowa Nagroda Nobla dla Afryki?
17.10.2019
Tegoroczna Pokojowa Nagroda Nobla po raz drugi z rzędu trafiła na Czarny Ląd. Mimo że premier Etiopii znajdował się na listach potencjalnych kandydatów, sporo osób liczyło na to, że tegoroczne wyróżnienie zostanie przyznane Grecie Thunberg bądź Wysokiemu Komisarzowi Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR). Co oznacza kolejny "afrykański" pokojowy Nobel dla kontynentu niemal nieustannie nękanego konfliktami zbrojnymi? Kim naprawdę jest Abiy Ahmed Ali? Wszelkie kwestie w tym temacie wyjaśnia prof. dr hab. Robert Kłosowicz - kierownik Jagiellońskiego Centrum Badań Afrykanistycznych.
więcej o Co oznacza druga z rzędu Pokojowa Nagroda Nobla dla Afryki?