Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Co oznacza druga z rzędu Pokojowa Nagroda Nobla dla Afryki?

Co oznacza druga z rzędu Pokojowa Nagroda Nobla dla Afryki?

Tegoroczna Pokojowa Nagroda Nobla po raz drugi z rzędu trafiła na Czarny Ląd. Mimo że premier Etiopii znajdował się na listach potencjalnych kandydatów, sporo osób liczyło na to, że tegoroczne wyróżnienie zostanie przyznane Grecie Thunberg bądź Wysokiemu Komisarzowi Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR). Co oznacza kolejny "afrykański" pokojowy Nobel dla kontynentu niemal nieustannie nękanego konfliktami zbrojnymi? Kim naprawdę jest Abiy Ahmed Ali? Wszelkie kwestie w tym temacie wyjaśnia prof. dr hab. Robert Kłosowicz - kierownik Jagiellońskiego Centrum Badań Afrykanistycznych.

Na kolejną Pokojową Nagrodę Nobla Afryka nie czekała długo – po zeszłorocznym Noblu dla Denisa Mukwege współdzielonym z Nadią Murat, tegorocznym laureatem został najmłodszy szef rządu na kontynencie afrykańskim, 43-letni premier Etiopii Abiy Ahmed Ali. Jest to dwudziesty czwarty Nobel przyznany Afrykańczykowi (dwudziesty piąty, jeśli liczyć Pokojową Nagrodę Nobla otrzymaną w 2015 r. przez cztery organizacje – Tunezyjski Kwartet na rzecz Dialogu Narodowego).

Doktorat z pokoju

Dr Abiy Ahmed, pochodzący z ludu Oromo, (najliczniejszej grupy etnicznej w Etiopii) to były wojskowy i polityk. W 2017 roku obronił pracę doktorską z nauk społecznych pt. Social Capital and its Role in Traditional Conflict Resolution in Ethiopia: The Case of Inter-Religious Conflict in Jimma Zone State w Instytucie Badań nad Pokojem na Uniwersytecie w Addis Abebie. Swoją karierę zawodową rozpoczął w etiopskich siłach zbrojnych, w których pracując głównie dla wywiadu wojskowego, doszedł do stopnia podpułkownika. Następnie był dyrektorem Agencji Informacji i Bezpieczeństwa. W latach 2015-2016 pełnił funkcję ministra nauki i technologii. Jego zainteresowanie polityką rozpoczęło się już pod koniec lat osiemdziesiątych, kiedy wstąpił do Demokratycznej Organizacji Ludu Oromo, której przewodniczącym został na początku 2018 roku.

Pod koniec lutego tegoż roku stanął na czele Etiopskiego Ludowo-Rewolucyjnego Frontu Demokratycznego, będącego główną siłą polityczną w kraju. Tekę premiera objął w kwietniu 2018 roku. w obliczu trudnej dla Etiopii sytuacji wewnętrznej po niespodziewanej rezygnacji swojego poprzednika Hajle Marjama Desalegna. Ster rządów objął w państwie skonfliktowanym i targanym protestami społecznymi, najczęściej o podłożu etnicznym, nad którymi władza w nieudolny sposób próbowała zapanować poprzez wprowadzenie stanu wyjątkowego i brutalne represje. Nikt chyba nie spodziewał się, iż jego rządy w tak krótkim czasie będą dla Etiopii prawdziwym przełomem. 

Koniec zimnej wojny

W ciągu swoich pierwszych stu dni na stanowisku premiera zniósł stan wyjątkowy, przyznał amnestię tysiącom więźniów politycznych, złagodził cenzurę mediów, zwolnił z administracji państwowej oraz z wojska osoby oskarżone o korupcję, zalegalizował poprzednio zdelegalizowane grupy opozycyjne i zapowiedział wolne wybory po zakończeniu kadencji w 2020 roku. Od samego początku deklarował również wznowienie rozmów z sąsiednią Erytreą, z którą od blisko dwóch dekad Addis Abeba nie utrzymywała stosunków dyplomatycznych, zaś stan relacji obu państw powszechnie określany był jako zimnowojenny. Napięte stosunki między państwami paraliżowały relacje regionalne (dobrym przykładem jest chociażby sytuacja na forum regionalnej organizacji Międzyrządowej Władzy ds. Rozwoju – IGAD, grupującej państwa Rogu Afryki). Abiy Ahmed nie tylko wyciągnął dłoń w kierunku prezydenta Erytrei Isajasa Afewerkiego, ale przede wszystkim zgodził się na bezwarunkową akceptację przez Etiopię decyzji międzynarodowej komisji arbitrażowej ds. granic z 2002 r., która kończyła wojnę między obydwoma państwami (1998-2000), przyznając sporne graniczne miasto Badme Erytrei. Ten krok umożliwił podpisanie porozumienia, jak również ocieplenie wzajemnych relacji między państwami.

Wydarzenie to stanowi kamień milowy nie tylko w wymiarze politycznym, lecz również dla zwykłych Etiopczyków i Erytrejczyków, którzy często po raz pierwszy w życiu mogli przekroczyć granicę i odwiedzić rodziny (w latach 1952 – 1993 Erytrea była częścią Etiopii, jako prowincja autonomiczna). Porozumienie daje również nadzieję na liberalizację sytuacji w samej Erytrei, co może zaowocować daleko posuniętymi przemianami politycznymi w tym państwie w przyszłości.

Szansa dla kobiet

W ślad za normalizacją stosunków z Erytreą premier Abiy Ahmed zaangażował się w inne inicjatywy pokojowe w Afryce Wschodniej, z których warto wymienić próby normalizacji stosunków między Erytreą i Dżibuti, czy też pośredniczenie w negocjacjach mających na celu porozumienie polityczne w Sudanie po obaleniu autorytarnych rządów Omara al-Baszira. Warto również podkreślić, iż Abiy Ahmed od początku swoich rządów wspiera aktywność polityczną i równouprawnienie etiopskich kobiet co zapowiedział już w swoim exposé. Przy tworzeniu gabinetu kierował się zasadą równowagi płci, w wyniku czego połowę ministerstw objęły kobiety; kobieta pełni również funkcję rzecznika prasowego rządu. W konsekwencji polityki premiera w październiku 2018 r. połączone izby etiopskiego parlamentu wybrały po raz pierwszy w historii kobietę, Sahle-Work Zewde na stanowisko prezydenta państwa, zaś w listopadzie 2018 roku prezesem etiopskiego Sądu Najwyższego, również po raz pierwszy w historii, została Etiopka - Meaza Ashenafi. Polityka tegorocznego laureata pokojowej Nagrody Nobla ma wielu przeciwników, czego wyrazem była próba przeprowadzenia zamachu na jego osobę podczas publicznego wystąpienia w Addis Abebie w czerwcu 2018 roku.

Nadzieja na przyszłość

W uzasadnieniu przyznania Nagrody Norweski Komitet Noblowski wskazał wysiłki Abiya Ahmeda „mające na celu osiągnięcie pokoju i międzynarodowej współpracy”, a „w szczególności podjęcie inicjatywy zakończenia konfliktu granicznego z sąsiednią Erytreą”, podkreślając jednocześnie, iż samą nagrodą chciano również uhonorować wszystkie osoby pracujące na rzecz pokoju i pojednania nie tylko w Etiopii, ale i w całym regionie Afryki Wschodniej. Mimo niewątpliwego zaszczytu jakim jest Nagroda Nobla, po raz pierwszy przyznana obywatelowi Etiopii, należy pamiętać, iż przed Abiyem Ahmedem wciąż jeszcze stoi wiele wyzwań. Trzy miliony Etiopczyków znajduje się w sytuacji osób wewnętrznie wysiedlonych (IDPs), na terytorium Etiopii przebywa milion uchodźców – głównie z państw ościennych, zaś istniejące napięcia na linii podziałów etnicznych, co jakiś czas wybuchają ze zdwojoną siłą. Pokojowa Nagroda Nobla powinna tym samym zachęcić jej laureata do dalszych wzmożonych wysiłków na rzecz pokoju i pojednania zarówno w Etiopii, jak i w regionie.

 

Prof. dr hab. Robert Kłosowicz, Kierownik Jagiellońskiego Centrum Badań Afrykanistycznych

 

 

Grafika: Mapa konfliktów afrykańskich 1997-2011. Francisco Dans, Center for Spatial Analysis at University College London.

-----------------------

Ciekawe? Przeczytaj także:

Polecamy również
Pokojowa Nagroda Nobla 2023 dla Narges Mohammadi

Pokojowa Nagroda Nobla 2023 dla Narges Mohammadi

Nagroda Nobla za modyfikację cząsteczki mRNA

Nagroda Nobla za modyfikację cząsteczki mRNA

Kolejna Noc Naukowców w Uniwersytecie Jagiellońskim za nami!

Kolejna Noc Naukowców w Uniwersytecie Jagiellońskim za nami!

Państwo, które działa. O fińskich politykach publicznych

Państwo, które działa. O fińskich politykach publicznych