Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Bezmięsni starożytni

Bezmięsni starożytni

Gazeta Wyborcza publikuje wywiad z Damianem Miszczyńskim z Instytutu Filologii Klasycznej UJ. Bada on zagadnienie wegetarianizmu wśród starożytnych Greków i Rzymian.

Więcej o nauce?! Dołącz do profilu strony. www NAUKA.uj.edu.pl na Facebooku 

W "Magazynie" krakowskiej "Gazety Wyborczej" (3.06.2016) Damian Miszczyński tłumaczy skąd wzięła się u niego fascynacja zjwiskiem niejedzenia mięsa wśród starożytnych. Wywiad przeprowadził Piotr Żabicki, redaktor strony www.nauka.uj.edu.pl.

Piotr Żabicki: Skąd pomysł na naukowe zainteresowanie wegetarianizmem i szukanie jego korzeni w starożytności?
- (...)Początkowo na ten trop nakierowała mnie książka "Żywot Apolloniusza z Tiany" Flawiusza Filostrata z III w. po Chrystusie. Na filologii klasycznej była ona jedną z moich studenckich lektur. Ta książka mnie olśniła. To taka powieść przygodowa opowiadająca o podróżach pewnego starożytnego mędrca, tzw. boskiego męża, uzdrowiciela i cudotwórcy. Według legendy to on miał postawić na Wawelu słynny czakram. Apolloniusz miał właśnie nie jeść zwierząt. Może to wydawać się dziwne, ale pod wpływem postaci z tej książki sam też podjąłem taką decyzję. Od jednej z wykładowczyń w moim instytucie dowiedziałem się później, że nie jestem pierwszą osobą, na którą Apolloniusz tak podziałał. Byłem zaskoczony, że ta idea jest tak stara i że nie wywodzi się ona tylko z filozofii indyjskiej, ale pojawiła się i w "naszej" starożytności, w kolebce cywilizacji europejskiej, w Grecji i Rzymie. Zacząłem zgłębiać temat.

Zabij, żeby zjeść, ale nie odbieraj mi życia, by się delektować.
Plutarch ("O jedzeniu mięsa" I.4)

Czyli wegetarianizm to nie wynalazek ostatnich czasów?
- W Europie korzenie powstrzymywania się od spożywania mięsa sięgają co najmniej VI-V w. przed Chrystusem. Idea ta ma więc już około 2,5 tys. lat. Można też powiedzieć, że rodowód wegetarianizmu sięga mitycznego dla Greków Złotego Wieku, kiedy ziemia miała sama z siebie rodzić pożywienie dla wszystkich stworzeń i kiedy nie było żadnej przemocy.

Damian Miszczyński odnosi się także do postaw etycznych wobec zwierząt, które formułowali w swych pismach starożytni autorzy np. Plutarch i Porfiriusz:

- Plutarch, żyjący w I w. n.e. historyk i filozof, oznajmia, że zwierzęta mają pełne prawo do życia już z tego tytułu, że narodziły się i istnieją, że odczuwają ból, mają świadomość, wiedzą, co jest dla nich dobre, a co złe (jednych rzeczy unikają, do innych dążą). Poza tym uważał, że człowiek jest w stanie się wyżywić bez zabijania i zjadania zwierząt. Tę działalność podejmuje tylko dla przyjemności; to luksus folgowanie swoim zmysłom, co prowadzi do ich wypaczenia. Człowiek nie jada przecież surowego mięsa, tylko oszukuje swoje podniebienie przyprawami i kuchenną obróbką.

Strona tytułowa dzieła "Peri apoches empsychon"
- "O powstrzymywaniu się od jedzenia zwierząt" Porfiriusza

(...) Nawiązując do Porfiriusza (III w. n.e.), słynnego komentatora dzieł Arystotelesa i Platona, można wspomnieć też o tzw. argumencie skrajnych przypadków, użytym po raz pierwszy przez tego antycznego autora. Chodzi o to, że jakość życia człowieka w skrajnych warunkach istnienia (np. w niemowlęctwie, śpiączce, niedołężnej starości) jest podobna życiu zwierząt: wiadomo, że człowiek odczuwa ból i posiada jakąś aktywność umysłową, ale tego nie widać, a on sam nie jest w stanie tego zrozumiale wyartykułować. A jednak rozpościeramy nad nim parasol bezpieczeństwa.

Znamy jakieś przepisy na starożytne dania wegetariańskie? - pyta na koniec prowadzący rozmowę.
- I to niemało. Zachowało się na przykład 10 ksiąg Apicjusza "O sztuce kulinarnej", w której bodajże dwie są o potrawach warzywnych. Trochę przepisów znajduje się też w dziele "O gospodarstwie wiejskim" Katona Starszego - to głównie placki i ciasta, ale też dwa rozdziały to pochwała kapusty i jej wielu zastosowań, również medycznych, bo według Katona: "To właśnie kapusta góruje nad wszystkimi warzywami".

Przepis na jedno z takich dań, właśnie wg Katona Starszego:

Savillum przyrządzaj w ten sposób. Wymieszaj 1/2 funta (160 g) mąki razem z 2,5 funta (820 g) sera. Dodaj 1/4 funta (80 g) miodu i jedno jajo. Następnie nasmaruj gliniane naczynie oliwą. Gdy wszystko dobrze wymieszasz, przełóż do naczynia. Potem przykryj je glinianą pokrywą. Pilnuj, ażebyś dobrze wypiekł środek, gdzie placek jest najgrubszy. Gdy się upiecze, wyjmij z naczynia, nasmaruj miodem, posyp makiem i przykryj na chwilkę glinianą pokrywą. Potem wyjmij i podaj na talerzu z łyżkami.

"Przysmaki Katona" za: Piotr Berdowski, "Nowy Filomata" 3/1998

Całość wywiadu na stronach Gazety Wyborczej.

-------------------------------------------------
Ilustracja pod tytułem artykułu: Britton Riviere - Apollo grający na lutni

 

Polecamy również
Pokojowa Nagroda Nobla 2023 dla Narges Mohammadi

Pokojowa Nagroda Nobla 2023 dla Narges Mohammadi

Nagroda Nobla za modyfikację cząsteczki mRNA

Nagroda Nobla za modyfikację cząsteczki mRNA

Kolejna Noc Naukowców w Uniwersytecie Jagiellońskim za nami!

Kolejna Noc Naukowców w Uniwersytecie Jagiellońskim za nami!

Państwo, które działa. O fińskich politykach publicznych

Państwo, które działa. O fińskich politykach publicznych